TeraziLastikCimnastik’in konuğu Aydan Danışmanlık ile “dikkat dağınıklığı” üzerine bir sohbet…

Dikkat dağınıklığı daha çok çocukların aile içerisinde geçirdikleri zamanın kalitesi ve şekli ile ilintilidir.

Dikkat dağınıklığı özellikle okul yaşamında önemli sıkıntılar oluşturan bir durumdur. Organik ya da davranışsal kaynaklı olabilir.

Çocukluk çağında görülme sıklığı genellikle yüksektir. Dikkat dağınıklığı probleminin görülmeye başlandığı yaş, son 5 yıldır düşüş yaşamaktadır. Günümüzde 3 yaşındaki çocuklarda bile belirgin ölçüde dikkat problemleri görülmektedir. Bunun nedeni son beş senede dikkat dağınıklığının organik olmaktan çok davranışsal nedenlerle ön plana çıkmasıdır.

Dikkat dağınıklığı nasıl oluşur?

Toplumumuzda maalesef, anne-baba çocuğunu anaokulu veya yuvaya vermediyse çocuğun sadece gündüz ortalama 5 saati televizyon ya da bilgisayar karşısında geçmektedir. Anaokulu ya da yuvaya giden çocuklarda ise anne-babanın eve işten yorgun gelmesi sebebiyle çocukların akşamları ortalama 3 saati televizyon ve bilgisayar karşısında geçmektedir.

Televizyon ve bilgisayardaki sürekli değişen renkler ve görüntüler, farklı ve renkli geometrik şekiller nedeniyle çocuğun zihni bu tür hareketli durumlara algısal olarak aşina olur. Bu nedenle çocuğun ilgi ve dikkat çıtası yükselmektedir. Bunun sonucunda ise daha az renkli ve hareketli nesnelere ya da görüntülere verdiği dikkat azalmaktadır. Günlük yaşamda bu şekilde hızlı değişim gösteren ve renk değişimi olan durumlarla karşılaşma ihtimali ise oldukça düşüktür. Sonuç olarak çocuğun ilgisinde ve dikkatinde düşüş yaşanması olasıdır.

Aileler, genel olarak çocuklarının televizyonda eğitici yayınlar izleyerek ya da bilgisayarda eğitici oyunlar oynayarak zaman geçirdiğini söylemektedirler. Çocukların ilgi çıtasının yükselmesi ile dağılan ilgiyi, bilgisayardaki eğitici programlarla sağlamaya çalışmak problemin yoğunluğunu arttırmaktan başka bir işe yaramayacaktır.

Dikkat dağınıklığı nasıl anlaşılır?

Başlangıçta bu durum herhangi bir problem oluşturmamaktadır. Dikkat dağınıklığı, zamanla dikkatin yoğunlaşması gerektiği durumlarda ortaya çıkabilir. Çocuk anaokuluna ya da ilköğretim okuluna başladığında öğretmen durumu fark etmektedir. Aile ise öğretmenin uyarıları ile evde etkinlik yaparken ya da ders çalışırken durumu fark edebilmektedir. Bu durumun okul eğitimi başladığında ortaya çıkmasının nedeni ise, ilgi ve dikkat çıtasının yükselmesi nedeniyle, etkinlikler ya da kitaplar ne kadar renkli olursa olsun, çocuğun dikkatini kısa süre çekebilmeleridir.

Neden giderek artan bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır?

Vücuttaki oksijen miktarı, “dikkat”i doğrudan etkilemektedir. Bunun da ancak spor faaliyetleri ile olabileceği hatırlanmalıdır.

10 sene öncesine kadar çocuklar gerçek oyuncaklarla, gerçek arkadaşlarla, evde ve sokakta, gerçek ve somut oyunlar oynamaktaydı. Bu durum çocukların hem sosyal zekasını hem de bilişsel yönden gelişimini olumlu etkilemekteydi. Özellikle de dil gelişimini sağlamaktaydı. Çocuklar bu sayede yaşlarına uygun fiziksel gelişimleri içinde doğal yoldan gerekli olan spor faaliyetleri yaparak olumlu sonuçlar oluşturmaktaydı.

Bu gerçekler doğrultusunda günümüz değerlendirildiğinde:

• Çocuklar erken yaşta bilgisayar ve televizyon karşısında oturmaktadırlar.
• Bu, fiziksel etkinliklerden uzak kalmalarına sebep olmaktadır.
• Bu nedenle de obezite yaşı çok erken yaşlara düşmüştür.

Ebeveynlerin dikkatine…

Çocuğun yaşına uygun gelişim özelliklerini destekleyecek ve bozucu etkenlerden uzak bir ortamda, çocuklarda dikkat dağınıklığının görülme ihtimali düşük olacaktır.

Çocuğun, özellikle erken yaşlarda, kendi sorumluluğunu alamayacağı dikkate alınırsa, çocuklardaki organik olmayan –yani davranışsal- dikkat problemleri maalesef genellikle ebeveyn davranışlarından kaynaklanmaktadır.

Çocuklarında bu tür dikkat problemi gördüklerinde, ebeveynlerin çocuklarının geleceği ile ilgili endişeleri artmaktadır.  Bu durum karşısında ebeveynlerin zaman zaman çocuğu dakikalar hatta saatler boyunca masanın başından kaldırmadığı ve dikkatini sağlaması için baskı yaptığı görülmektedir. Unutulmamalıdır ki bu tür baskılar çocuğun dikkat problemini çözmekten çok kaygısını arttırmakta, üzerinde ciddi bir baskı yaratmaktadır. Dikkat problemi bir kenara bırakıldıktan sonra bile çocuk masanın başına her oturduğunda kaygı seviyesi artmaktadır. Kaygı ile birlikte dikkat süresi daha da kısalmaktadır. Bu nedenle masanın başından biran önce kaçmak isteyecektir. Bu da durumu olduğundan daha da karmaşık hale getirecektir.

Dikkat dağınıklığı son dönemde çocukların büyük kısmında görülmektedir. Öğretmenler tarafından fark edildiğinde bu konuda çalışmalar yapan bir uzmana başvurmak gerekmektedir.

Böyle bir durumla karşılaşmamak için çocukların televizyon ve bilgisayar karşısında geçirdiği zamanı ve ne izlediklerini kontrol etmek gerekir.